Blaasontsteking en urineweginfecties
Wat is een blaasontsteking en hoe ontstaat deze
Een blaasontsteking is een infectie van de blaas die ontstaat wanneer bacteriën via de urinebuis de blaas binnendringen. Vrouwen hebben een verhoogd risico door hun kortere urinebuis. De meest voorkomende veroorzaker is de E. coli bacterie die vanuit de darm naar de urinewegen migreert.
Symptomen herkennen
Typische klachten van een blaasontsteking zijn een branderig gevoel bij het plassen, frequent moeten plassen met kleine hoeveelheden urine, en pijn in de onderbuik. Ook kunnen er bloedsporen in de urine zitten en kan de urine troebel zijn of sterk ruiken.
Beschikbare behandelingen in Nederland
Voor bacteriële blaasontstekingen schrijven artsen vaak antibiotica voor zoals nitrofurantoïne of trimethoprim. Deze medicijnen zijn alleen op recept verkrijgbaar. Vrij verkrijgbare alternatieven zijn cranberry supplementen en D-mannose, die kunnen helpen bij het voorkomen van terugkerende infecties.
Preventieve maatregelen
Voldoende water drinken (minimaal 1,5 liter per dag)
Direct na de gemeenschap plassen
Van voor naar achter afvegen na toiletbezoek
Katoenen ondergoed dragen
Vermijd parfums in de intieme zone
Wanneer naar de dokter
Raadpleeg een arts bij koorts, rillingen, pijn in de zij of rug, of als klachten na 3 dagen niet verbeteren. Bij terugkerende infecties (meer dan 3 per jaar) is verder onderzoek nodig. Het verschil tussen acute en chronische blaasontsteking ligt in de frequentie en duur van de klachten.
Nierstenen en niergruis
Vorming van nierstenen
Nierstenen ontstaan door kristallisatie van mineralen in de nieren. De meest voorkomende types zijn calciumstenen (80%), urinezuurstenen en oxalaatstenen. Onvoldoende vochtinname, erfelijke factoren en bepaalde voedingsmiddelen verhogen het risiko op steenvorming.
Symptomen herkennen
Nierstenen veroorzaken vaak plotseling optredende, hevige pijn in de zij en rug die kan uitstralen naar de lies. Andere symptomen zijn bloed in de urine, misselijkheid, braken en frequent plassen. De pijn kan komen en gaan in golven.
Pijnbehandeling
Voor acute pijn zijn verschillende pijnstillers beschikbaar. Diclofenac werkt ontstekingsremmend en pijnstillend, paracetamol kan gebruikt worden bij milde pijn, en bij ernstige pijn kan tramadol nodig zijn. Deze medicijnen zijn deels vrij verkrijgbaar of op recept beschikbaar.
Preventie en levensstijl
Dagelijks 2-3 liter water drinken
Beperken van zout en dierlijke eiwitten
Voldoende calcium via voeding
Oxalaatrijke voedingsmiddelen matigen
Zoek onmiddellijk medische hulp bij koorts, aanhoudende pijn, of onmogelijkheid om te plassen, da dit kan duiden op complicaties.
Incontinentie en blaascontrole problemen
Incontinentie, oftewel ongewenst urineverlies, komt vaak voor en kan de kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloeden. Gelukkig zijn er verschillende behandelopties beschikbaar om deze problemen aan te pakken.
Verschillende types incontinentie
Er zijn drie hoofdvormen van incontinentie. Stress-incontinentie treedt op bij hoesten, niezen of tillen door zwakte van de bekkenbodemspieren. Aandrang-incontinentie wordt veroorzaakt door een overactieve blaas die plotseling samentrekt. Overflow incontinentie ontstaat wanneer de blaas niet volledig kan worden geleegd.
Oorzaken bij mannen en vrouwen
De oorzaken van incontinentie verschillen tussen mannen en vrouwen. Bij vrouwen spelen zwangerschap, bevalling en de overgang een belangrijke rol door verzwakking van de bekkenbodemspieren. Bij mannen zijn prostaatproblemen vaak de hoofdoorzaak. Bij beide geslachten kan veroudering bijdragen aan verminderde blaascontrole.
Medicijnen voor blaascontrole
Voor de behandeling van een overactieve blaas zijn verschillende medicijnen beschikbaar:
Solifenacine - vermindert blaasspasmes en urgentie
Tolterodine - helpt bij het reguleren van blaascontracties
Mirabegron - ontspant de blaasspier en vergroot het blaasvolume
Hulpmiddelen en ondersteuning
Naast medicatie zijn er praktische hulpmiddelen beschikbaar zoals incontinentiemateriaal voor dagelijks gebruik en katheterbenodigdheden voor specifieke situaties. Deze producten bieden comfort en zekerheid in het dagelijks leven.
Levensstijl en training
Bekkenbodemtraining kan zeer effectief zijn bij het versterken van de spieren die de blaascontrole ondersteunen. Daarnaast kunnen aanpassingen in voeding, vochtinname en toiletgewoonten helpen bij het verbeteren van de klachten.
Wanneer specialistische hulp nodig is
Raadpleeg een specialist wanneer incontinentie het dagelijks leven beperkt, wanneer er bloed in de urine zit, of wanneer conservatieve behandelingen onvoldoende resultaat geven. Een uroloog kan uitgebreide diagnostiek verrichten en geavanceerde behandelopties voorstellen.
Prostaatproblemen bij mannen
Prostaatproblemen komen veel voor bij mannen vanaf middelbare leeftijd. De prostaat is een klier die de urinebuis omringt en kan problemen veroorzaken wanneer deze vergroot of ontstoken raakt.
Goedaardige prostaatvergroting (BPH)
Benigne prostaathyperplasie (BPH) is een natuurlijk verouderingsproces waarbij de prostaat geleidelijk groter wordt. Dit kan druk uitoefenen op de urinebuis en verschillende klachten veroorzaken. BPH komt voor bij meer dan de helft van alle mannen boven de 60 jaar.
Herkenbare symptomen
Prostaatvergroting uit zich in verschillende klachten die het dagelijks leven kunnen beïnvloeden:
Moeilijk op gang komen met plassen
Zwakke of onderbroken urinestraal
Frequent nachtelijk plassen (nycturie)
Gevoel van incomplete blaaslediging
Plotselinge aandrang om te plassen
Alpha-blokkers voor symptoomverlichting
Alpha-blokkers ontspannen de gladde spieren rond de prostaat en blaaswand, waardoor het plassen vergemakkelijkt wordt. In Nederlandse apotheken zijn verschillende alpha-blokkers verkrijgbaar zoals tamsulosine, alfuzosine en doxazosine. Deze medicijnen werken meestal binnen enkele dagen tot weken.
5-alfa-reductaseremmers
Voor mannen met een sterk vergrote prostaat kunnen 5-alfa-reductaseremmers zoals finasteride en dutasteride helpen. Deze medicijnen verkleinen geleidelijk de prostaat door hormoonproductie te remmen. Het effect wordt meestal pas na enkele maanden merkbaar.
Natuurlijke supplementen
Veel mannen kiezen voor natuurlijke ondersteuning met supplementen zoals zaagpalmetto-extract en pompoenpitolie. Hoewel de wetenschappelijke bewijsvoering beperkt is, ervaren sommige mannen verlichting van hun klachten met deze natuurlijke middelen.
Chirurgische behandeling
Wanneer medicijnen onvoldoende helpen of er complicaties optreden zoals complete urineretentie, kan chirurgische behandeling noodzakelijk zijn. Moderne technieken zoals laserbehandeling of minimaal invasieve procedures bieden goede resultaten met kortere hersteltijden.
Preventie en algemene urineweggezondheid
Voldoende water drinken: hoeveel en wanneer
Een goede vochtinname is essentieel voor gezonde urinewegen. Volwassenen wordt geadviseerd dagelijks 1,5 tot 2 liter water te drinken, verdeeld over de dag. Bij warm weer, tijdens ziekte of bij verhoogde fysieke activiteit kan dit meer zijn. Drink regelmatig kleine hoeveelheden in plaats van grote hoeveelheden ineens. Vermijd overmatige vochtinname vlak voor het slapen gaan om nachtelijke toiletbezoeken te beperken.
Voeding die de urinewegen ondersteunt
Een gevarieerd en uitgebalanceerd voedingspatroon draagt bij aan een gezonde urineweg. Voedingsmiddelen rijk aan vitamine C, zoals citrusvruchten en bessen, kunnen helpen bij het behouden van een gezonde urine-pH. Beperk de inname van geraffineerde suikers, kunstmatige zoetstoffen en zeer zoute voedingsmiddelen, omdat deze de blaas kunnen irriteren.
Cranberry producten: sap, tabletten en extract
Cranberryproducten zijn populair voor de ondersteuning van de urineweggezondheid. Ze bevatten proanthocyanidines die kunnen helpen bij het behouden van een gezonde urinewegflora. Cranberryproducten zijn verkrijbaar als:
Ongezoet cranberrysap
Cranberry tablets en capsules
Geconcentreerd cranberry extract
Cranberry poeder voor in smoothies
Probiotica voor urineweggezondheid
Probiotica kunnen bijdragen aan het behoud van een gezonde bacteriële balans in het urogenitale gebied. Specifieke lactobacillus-stammen kunnen nuttig zijn voor de ondersteuning van de natuurlijke verdediging van de urinewegen. Probiotica zijn verkrijbaar als voedingssupplementen in capsule- of tabletvorm.
Hygiëne tips voor mannen en vrouwen
Goede intimehygiëne is belangrijk voor iedereen. Was dagelijks met lauw water en milde, pH-neutrale zeep. Vrouwen wordt geadviseerd om na toiletbezoek van voor naar achter af te vegen. Draag ademende, katoenen ondergoed en vermijd te strakke kleding. Wissel natte zwemkleding of sportkleding snel om.
Risicofactoren vermijden: roken, alcohol, bepaalde medicijnen
Roken kan de doorbloeding van de blaas beïnvloeden en het risico op blaasproblemen verhogen. Overmatig alcoholgebruik kan de blaas irriteren en de normale urineproductie verstoren. Sommige medicijnen kunnen bijwerkingen hebben die de urinewegen beïnvloeden. Bespreek altijd mogelijke bijwerkingen met uw apotheker.
Regelmatige controles en screenings
Regelmatige gezondheidscontroles bij uw huisarts kunnen helpen bij het vroegtijdig signaleren van urineweg gerelateerde problemen. Dit is vooral belangrijk voor mensen met risicofactoren zoals diabetes, een familie geschiedenis van nierziekten, of terugkerende urineweginfecties.
Wanneer professionele hulp zoeken
Alarmsymptomen die directe medische aandacht vereisen
Bepaalde symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht. Neem contact op met uw huisarts of de huisartsenpost bij acute en ernstige klachten. Bij levensbedreigende situaties belt u altijd 112. Wacht niet met het zoeken van hulp bij ernstige symptomen.
Bloed in urine, hevige pijn, koorts
Bloed in de urine (hematurie), hevige pijn in de onderrug of onderbuik, en koorts in combinatie met urinewegklachten zijn alarmsymptomen. Deze kunnen duiden op ernstige aandoeningen zoals nierstenen, nierinfecties of andere urineweg gerelateerde problemen die directe medische behandeling vereisen.
Rol van de huisarts bij urineweg problemen
Uw huisarts is het eerste aanspreekpunt bij urineweg gerelateerde klachten. De huisarts kan een anamnese afnemen, lichamelijk onderzoek uitvoeren, urineonderzoek aanvragen en indien nodig behandeling opstarten. Ook kan de huisarts adviseren over preventie en leefstijlaanpassingen.
Doorverwijzing naar uroloog: wanneer en waarom
Doorverwijzing naar een uroloog gebeurt bij complexe of terugkerende problemen, verdenking op onderliggende aandoeningen, of wanneer gespecialiseerde diagnostiek of behandeling nodig is. Voorbeelden zijn chronische blaasontsteking, nierstenen, of verdenking op maligniteit.
Diagnostische tests: urinekweek, echografie, cystoscopie
Verschillende diagnostische tests kunnen worden ingezet voor het onderzoek van urineweg problemen:
Urinekweek: voor detectie van bacteriën en resistentiepatroon
Echografie: beeldvorming van nieren en blaas
Cystoscopie: endoscopisch onderzoek van de blaas
CT-scan: gedetailleerde beeldvorming bij complexe gevallen
Belang van medicatie compliance en follow-up
Het correct innemen van voorgeschreven medicatie is cruciaal voor een succesvolle behandeling. Voltooi altijd een antibioticakuur, ook als u zich beter voelt. Houd afspraken voor controles aan en rapporteer bijwerkingen aan uw arts of apotheker. Bewaar medicijnen volgens de instructies en gebruik geen medicatie na de vervaldatum.
Samenwerking tussen apotheek en zorgverleners
Uw apotheek werkt nauw samen met andere zorgverleners voor optimale zorg. Wij kunnen medicatiereviews uitvoeren, bijwerkingen monitoren, en adviseren over de juiste inname van medicijnen. Ook bieden wij informatie over zelfzorgproducten en kunnen wij signaleren wanneer medische consultatie wenselijk is. Aarzel niet om uw apotheker te raadplegen bij vragen over medicatie of urineweg gerelateerde producten.
