Wat zijn allergieën?
Allergieën zijn overreacties van het immuunsysteem op normaal onschadelijke stoffen uit de omgeving, ook wel allergenen genoemd. Wanneer het lichaam in contact komt met een allergeen, produceert het afweerstoffen (IgE-antilichamen) die een cascade van reacties in gang zetten. Dit leidt tot de vrijmaking van verschillende allergiemediatoren, waarvan histamine de bekendste is. Histamine veroorzaakt symptomen zoals jeuk, zwelling en slijmproductie. Daarnaast spelen leukotriënen een belangrijke rol bij ontstekingsreacties en het vernauwen van de luchtwegen.
Er bestaat een belangrijk onderscheid tussen seizoensgebonden en jaardoorslopende allergieën. Seizoensgebonden allergieën, zoals hooikoorts, treden op tijdens specifieke perioden van het jaar wanneer bepaalde pollen in de lucht zijn. Jaardoorslopende allergieën worden veroorzaakt door allergenen die het hele jaar aanwezig zijn, zoals huisstofmijt, schimmels of huisdieren. In Nederland behoren pollen van bomen (berk, hazelaar), grassen en onkruiden (ambrosia) tot de meest voorkomende allergenen, evenals huisstofmijt, katten- en hondenhaar.
Hooikoorts en pollenallergie
Hooikoorts, ook wel allergische rinitis genoemd, is een van de meest voorkomende allergische aandoeningen in Nederland. De karakteristieke symptomen omvatten herhaaldelijk niezen, een loopneus of verstopte neus, jeukende en tranende ogen, en soms ook jeuk in de keel of het gehemelte. Deze klachten kunnen variëren van mild tot zeer hinderlijk en hebben vaak een grote impact op de kwaliteit van leven, slaap en werkprestaties.
Het pollenseizoen in Nederland loopt globaal van februari tot oktober, met verschillende piekmomenten. De boompollenperiode begint in februari met hazelaar en els, gevolgd door berk in april-mei. Grassenpollen zijn vooral aanwezig van mei tot augustus, terwijl onkruidpollen zoals ambrosia tot in de herfst voor klachten kunnen zorgen.
Beschikbare medicijnen
Voor de behandeling van hooikoorts zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar:
Antihistaminica: Cetirizine, Loratadine en Desloratadine blokkeren de werking van histamine en verminderen jeuk, niezen en loopneus
Neusspray: Cromoglicaat werkt preventief door mestcellen te stabiliseren, terwijl corticosteroïde neussprays ontstekingen onderdrukken
Oogdruppels: Speciaal ontwikkeld voor allergische conjunctivitis om jeukende, rode en tranende ogen te behandelen
Voor optimale resultaten is het belangrijk om preventieve medicatie 1-2 weken vóór het verwachte pollenseizoen te starten en regelmatig te gebruiken, ook op dagen met minder klachten.
Huidallergieën en eczeem
Huidallergieën en eczeem zijn veelvoorkomende aandoeningen die voor veel ongemak kunnen zorgen. Allergische huidreacties kunnen zich uiten als rode uitslag, jeuk, zwelling of blaasjes. Deze reacties ontstaan wanneer het immuunsysteem overreageert op bepaalde stoffen.
Soorten eczeem
Er zijn verschillende vormen van eczeem. Constitutioneel eczeem (atopisch eczeem) is erfelijk bepaald en komt vaak voor bij kinderen. Contacteczeem daarentegen ontstaat door direct contact met irriterende of allergene stoffen zoals parfums, metalen of chemicaliën.
Behandelingsmogelijkheden
Voor de behandeling van huidallergieën zijn verschillende opties beschikbaar:
Antihistaminica tabletten voor het verminderen van jeuk en ontstekingsreacties
Hydrocortison crèmes en zalven voor lokale behandeling van ontstoken huid
Emolliënten en verzachtende crèmes voor dagelijkse huidverzorging
Speciale producten voor gevoelige en geïrriteerde huid
Het vermijden van bekende triggers en een goede dagelijkse huidverzorging met milde, parfumvrije producten zijn essentieel voor het voorkomen van nieuwe uitbraken en het behouden van een gezonde huidbarrière.
Voedselallergieën en intoleranties
Voedselallergieën en voedselintoleranties worden vaak door elkaar gehaald, maar zijn fundamenteel verschillend. Een voedselallergie is een immuunreactie waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt tegen bepaalde eiwitten in voedsel. Een voedselintolerantie daarentegen betreft meestal een probleem met de vertering van bepaalde voedselbestanddelen.
Veelvoorkomende allergenen
De meest voorkomende voedselallergenen in Nederland zijn melk, eieren, noten, pinda's, vis, schaaldieren, soja en tarwe. Deze veroorzaken ongeveer 90% van alle voedselallergische reacties.
Acute reacties en behandeling
Allergische reacties kunnen variëren van mild tot levensbedreigend. Anafylaxie is de meest ernstige vorm en vereist onmiddellijke medische hulp. Voor behandeling zijn beschikbaar:
Antihistaminica voor milde allergische reacties
EpiPen en andere adrenaline auto-injectors voor noodgevallen
Probiotica ter ondersteuning van de darmgezondheid
Het zorgvuldig lezen van voedingslabels is cruciaal voor mensen met voedselallergieën. Let altijd op allergeneninformatie en kruisbesmettingswaarschuwingen op verpakkingen.
Medicijnen tegen allergieën
Er zijn verschillende soorten medicijnen beschikbaar om allergische reacties te behandelen en symptomen te verlichten. De keuze van het juiste medicijn hangt af van het type allergie, de ernst van de symptomen en individuele factoren.
Antihistaminica
Antihistaminica zijn de meest voorkomende allergiegeneesmiddelen. Eerste generatie antihistaminica zoals dimetindeen kunnen slaperigheid veroorzaken, terwijl tweede generatie medicijnen zoals cetirizine, loratadine en fexofenadine minder bijwerkingen hebben en langer werkzaam zijn.
Overige medicijngroepen
Mascelstabilisatoren zoals cromoglicaat voorkomen het vrijkomen van histamine en zijn vooral geschikt voor preventie. Lokale corticosteroïden in neusspray of oogdruppels verminderen ontstekingen effectief. Decongestiva helpen bij verstopte neus, maar mogen niet langer dan een week gebruikt worden.
Receptvrije medicijnen: geschikt voor milde tot matige klachten
Receptplichtige medicijnen: bij ernstige allergieën of onvoldoende effect
Combinatiepreparaten: bevatten meerdere werkzame stoffen
Belangrijke bijwerkingen kunnen zijn: slaperigheid, droge mond, hoofdpijn of maagklachten. Vraag altijd advies aan uw apotheker of arts voordat u medicijnen combineert.
Praktische tips en preventie
Preventie is de beste manier om allergische reacties te voorkomen. Door allergenen zoveel mogelijk te vermijden, kunt u klachten aanzienlijk verminderen en de behoefte aan medicijnen beperken.
Allergeenvermijding
Houd uw huis allergeenarm door regelmatig te stofzuigen met HEPA-filter, bedtextiel wekelijks te wassen op 60°C en luchtvochtigheid laag te houden. Buitenshuis kunt u pollenkaarten raadplegen en tijdens hoogseizoenen ramen gesloten houden.
Medische begeleiding
Raadpleeg een arts bij ernstige of langdurige klachten, ademhalingsproblemen of onvoldoende effect van zelfzorgmedicijnen. Allergietesten kunnen helpen specifieke triggers te identificeren.
Bereid u voor op pollenseizoenen met preventieve medicatie
Neem bij reizen antihistaminica mee en controleer lokale allergenen
Overweeg natuurlijke ondersteuning zoals spoelen van neus en ogen
Draag altijd een medische kaart bij ernstige allergieën
Bij levensbedreigende allergieën is het essentieel om een EpiPen bij u te dragen en familie/vrienden te informeren over noodprocedures.
